Vertalingen van literatuur door Flex-Trans
Elke Bussler, landbouwkundige, globetrotter, vertaler en uitgever van Paracelsus in Nederlandse vertaling.
Gefascineerd door het werk van Colombiaanse medicijnmannen, heeft Elke zich na terugkeer naar Nederland – naast een vertaalopleiding – vooral met medische studies beziggehouden. In het bijzonder met homeopathie. En zo is het gekomen dat ze nu voor Flex-Trans, naast allerlei andere onderwerpen, ook steeds meer medische vertalingen doet, in haar werktalen Nederlands, Duits en Spaans. Van het winnen van kattenpis tot hartchirurgie.
Maar via de homeopathie kwam zij ook in aanraking met Paracelsus, die 16e eeuwse Zwitserse arts die door heel Europa trok om de kunst van het genezen te leren. Van iedereen die er maar iets over te vertellen had: kruidenvrouwen, tovenaars, geestelijken, alchemisten. Over de academische geneeskunde was hij niet goed te spreken – en hij wist waar hij het over had. Vermoedelijk heeft hij in Ferrara de dokterstitel verworven. Een aantal jaren later, na de succesvolle behandeling van de boekdrukker Johannes Froben, een van de intimi van Erasmus, werd hij zelf tot stadsgeneesheer van Bazel benoemd. Met deze functie was tevens een hoogleraarschap aan de medische faculteit verbonden. Hij aanvaarde de benoeming, en in zijn collegeaankondiging liet hij direct weten dat hij zich niet op autoriteiten zou beroepen, maar op basis van zijn eigen ervaring en zijn eigen werk zou spreken.
Het duurde niet lang en de stad was in rep en roer. Deze professor zag er zo uit en gedroeg zich als een boer, hij doceerde in het Duits in plaats van in het Latijn, en zijn collegezaal zat vol met mensen die er niet thuishoorden. En wat het ergste was: wat hij te vertellen had, was inderdaad revolutionair. Een spotnaam was gauw gevonden: de ‘Woudezel van Einsiedeln’ werd hij genoemd. Maar ondanks het kabaal dat overal ontstond waar hij verscheen, was zijn leven diep eenzaam, en waren er maar weinigen die iets van hem begrepen. En dat is tot op heden zo gebleven. Terwijl hij tot de meest beroemde artsen uit de geschiedenis behoort, en de meest uiteenlopende richtingen in de geneeskunde zich op hem beroepen.
Tussen de vele duizenden kilometers waarlangs zijn levensweg hem voerde, de talloze patiënten, de ruzies en de veldslagen door, heeft Paracelsus ook nog eens duizenden pagina’s aan medische, filosofische en theologische boeken geschreven. Bij zijn leven is daar slechts een kleine fractie van in druk verschenen. Zelfs nu, 500 jaar later, is een deel van zijn geschriften nog nooit gepubliceerd. En wat er wel is, is voor de hedendaagse lezer, zelfs de Duitstalige, niet bepaald toegankelijk.
Elke raakte zo geboeid van het leven en het werk van deze man, dat ze besloot een aantal boeken van Paracelsus naar het Nederlands te vertalen en uit te geven. En zo gezegd, zo gedaan. Haar uitgeverij heet: De Woudezel.
Inmiddels zijn er 6 delen verschenen, onder andere:
Artsen op dwaalwegen – Labyrinthus medicorum errantium. ISBN: 90-806875-1-0
Wat ons ziek en gezond maakt – Volumen paramirum. ISBN: 90-806875-2-9
De boeken zijn te bestellen bij de uitgever: www.woudezel.nl/Uitgeverij.html.
Het blauwe land – een bloemlezing uit het werk van Olav H. Hauge
Olav H. Hauge (1908-1994) wordt wel de belangrijkste naoorlogse dichter van Noorwegen genoemd. Hij kende en benutte vrijwel alle strofevormen en poëtische stijlmiddelen en juist de enorme spanwijdte tussen de bondige, haiku-achtige gedichten en de vormvaste sonnetten, maken dat deze schrijver, sinds zijn doorbraak in de jaren zestig jaren, op zo’n bijzondere manier appelleert aan mensen van alle generaties.
Deze fruitteler uit Ulvik, een plaatsje in West-Noorwegen, noemde zichzelf graag “een gewone arbeider”. In de Noorse literaire wereld was hij echter allesbehalve een gewone arbeider; hij was iemand die ondanks zijn bescheidenheid nadrukkelijk aanwezig was, niet alleen als erfgenaam van een rijke traditie, maar ook als vernieuwer. Vanuit zijn huis had hij niet alleen letterlijk een wijds weids uitzicht, hij verschafte zichzelf ook in figuurlijke zin een breed blikveld en een uitgebreide kennis. Zo maakte hij zich diverse talen eigen en publiceerde vertalingen van Engelse, Franse en Duitse poëzie. Ook zijn eigen gedichten hebben het ver gebracht in de wereld en zijn inmiddels in meer dan vijfentwintig talen vertaald. Deze internationale gerichtheid viel op in literair Noorwegen en bezorgde hem zelfs de bijnaam “de Europeaan uit Ulvik”.
Ik heb het genoegen gehad om elf jaar lang met Olav H. Hauge te corresponderen en in 1989 zelfs een weeklang bij hem en zijn vrouw in Ulvik te mogen logeren. Wat mij van dat bezoek het meest is bijgebleven, is de enorme en diepgaande kennis waarover deze eenvoudig ogende, ietwat knoestige man beschikte. Zo passeerden – terwijl wij in de boomgaard zwarte bessen plukten – velen groten uit de wereldliteratuur de revue, voorzien van kernachtige commentaren van Hauge.
Met deze bundel is het werk van Olav H. Hauge voor het eerst in boekvorm in het Nederlands verschenen. Bij wijze van eerbetoon aan de dichter is niet alleen de vertaling, maar ook de originele tekst van de gedichten opgenomen. Op die manier wordt bovendien een beeld gegeven van de verschillen en overeenkomsten in de Noorse (nynorsk) versie en de Nederlandse.
Erica Weeda
Het blauwe land – een bloemlezing uit het werk van Olav H. Hauge
ISBN 90-807008-1-9
280 pagina’s, hardcover
Uitgegeven door en te bestellen bij:
Tetralex uitgeverij
Postbus 553
7550 AN Hengelo OV
e-mail: tetralex@home.nl
Prijs: Euro 15,= (incl. BTW) + Euro 3,= verzendkosten